موسیقی ایرانی یکی از غنی‌ترین و پیچیده‌ترین انواع موسیقی در جهان است که پایه‌گذار آن فواصل خاص و منحصر به فردی است که در سیستم‌های موسیقی غربی به‌سادگی قابل بازنمایی نیست. در این مقاله به بررسی نحوه تنظیم موسیقی ایرانی با استفاده از وی‌اس‌تی‌ها و نرم‌افزارهای موسیقی می‌پردازیم، به‌ویژه فواصل ربع‌پرده‌ای که جزء ویژگی‌های بارز موسیقی ایرانی هستند. استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته مانند پروتکل MTS-ESP و وی‌اس‌تی‌های مدل‌سازی فیزیکی این امکان را فراهم می‌کند که آهنگ‌سازان ایرانی بتوانند آثار خود را با دقت بالایی در محیط‌های دیجیتال تولید کنند.
ویژگی‌های موسیقی ایرانی و چالش‌های آن در تنظیم دیجیتال
موسیقی ایرانی با استفاده از گام‌های خاص خود، همچون گام شور، همایون، و ماهور، نیازمند فواصل دقیق و گاهی میانه‌ای است که در سیستم‌های موسیقی غربی (که مبتنی بر گام 12-TET است) جایگاهی ندارند. در این سیستم‌ها، هر نت به ۱۲ قسمت مساوی تقسیم می‌شود، در حالی که موسیقی ایرانی از فواصل میانه‌ای استفاده می‌کند که در این تقسیم‌بندی‌ها به‌راحتی قابل تعریف نیست.
یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در تولید موسیقی ایرانی با استفاده از نرم‌افزارهای دیجیتال، تلاش برای بازآفرینی دقیق این فواصل است. برای مثال، در موسیقی ایرانی، گاهی یک نت «دو» می‌تواند نیم‌پرده پایین‌تر یا بالاتر از نت‌های مشابه در سیستم ۱۲-TET باشد. در نتیجه، برای بازآفرینی این فواصل، لازم است که از سیستم‌هایی استفاده کنیم که امکان میکروتیونینگ و تغییر در کوک را فراهم کنند.
نرم‌افزارهای موسیقی و وی‌اس‌تی‌هایی که از میکروتیون پشتیبانی می‌کنند
در دنیای موسیقی دیجیتال، وی‌اس‌تی‌ها ابزارهای حیاتی برای تولید صدا هستند. این وی‌اس‌تی‌ها معمولاً به‌طور پیش‌فرض بر اساس سیستم کوک ۱۲-TET طراحی شده‌اند. اما خوشبختانه ابزارهایی وجود دارند که امکان تغییر این کوک‌ها را فراهم می‌کنند تا بتوانیم فواصل ربع‌پرده‌ای موردنظر برای موسیقی ایرانی را به‌درستی پیاده‌سازی کنیم. برخی از این ابزارها به‌طور خاص برای تولید صدای طبیعی‌تر و دقیق‌تر برای موسیقی ایرانی طراحی شده‌اند.
وی‌اس‌تی‌های مدل‌سازی فیزیکی مانند SWAM
یکی از پیشرفته‌ترین وی‌اس‌تی‌ها در این زمینه، وی‌اس‌تی‌های مدل‌سازی فیزیکی از شرکت SWAM هستند. این وی‌اس‌تی‌ها به‌طور خاص برای بازآفرینی سازهای ایرانی مانند ویولن، کمانچه و نی طراحی شده‌اند و قابلیت میکروتیونینگ دارند. برخلاف وی‌اس‌تی‌های معمولی که از سمپل‌های ضبط‌شده استفاده می‌کنند، وی‌اس‌تی‌های SWAM به‌طور کامل مبتنی بر الگوریتم‌های مدل‌سازی فیزیکی هستند که امکان تغییر دقیق فواصل را به آهنگ‌سازان می‌دهند.
این وی‌اس‌تی‌ها به آهنگ‌ساز این امکان را می‌دهند که فواصل ربع‌پرده‌ای را به‌دقت در آهنگ‌های خود اعمال کنند. به‌عنوان مثال، وقتی یک نت «ر» باید پایین‌تر از مقدار معمول در سیستم ۱۲-TET باشد، SWAM این امکان را فراهم می‌کند که آن را با دقت و به‌طور طبیعی تولید کند.
پروتکل MTS-ESP برای میکروتیونینگ دقیق‌تر
پروتکل MTS-ESP (Microtonal Tuning Standard - Enhanced Sound Processing) یکی از مهم‌ترین ابزارها برای اجرای فواصل ربع‌پرده‌ای در موسیقی دیجیتال است. این پروتکل به‌طور ویژه برای هماهنگی میکروتیونینگ میان وی‌اس‌تی‌ها و پلاگین‌ها طراحی شده است. این پروتکل به آهنگ‌سازان این امکان را می‌دهد که یک تیونینگ خاص را در همه وی‌اس‌تی‌ها و سازهای مجازی که از این پروتکل پشتیبانی می‌کنند، اعمال کنند.
پروتکل MTS-ESP از یک سیستم پشتیبانی خاص برای تنظیم تیونینگ سازها استفاده می‌کند که آن را از سیستم‌های قدیمی میکروتیونینگ متمایز می‌کند. این پروتکل می‌تواند به‌طور خودکار تنظیمات دقیق میکروتیونینگ را در میان تمامی سازهای مجازی به اشتراک بگذارد و از ایجاد تغییرات دستی برای هر پلاگین جلوگیری کند.
نحوه استفاده از SWAM و MTS-ESP برای تنظیم موسیقی ایرانی
برای استفاده از SWAM و MTS-ESP در تنظیم موسیقی ایرانی، باید چند مرحله مهم را دنبال کنید:
انتخاب وی‌اس‌تی‌های مناسب: اولین قدم این است که وی‌اس‌تی‌هایی را انتخاب کنید که از میکروتیونینگ پشتیبانی می‌کنند. SWAM یکی از بهترین گزینه‌هاست، زیرا این وی‌اس‌تی‌ها دارای امکان تنظیم دقیق تیونینگ و فواصل میانه‌اند.
پیکربندی تنظیمات میکروتیونینگ در DAW: در نرم‌افزار DAW خود، تنظیمات میکروتیونینگ را فعال کنید. بسیاری از DAWها امکان تنظیم دقیق فواصل میکروتیونینگ را فراهم می‌کنند. با استفاده از این تنظیمات می‌توانید فواصل ربع‌پرده‌ای موردنظر خود را اعمال کنید.
استفاده از پروتکل MTS-ESP: پس از تنظیمات ابتدایی، از پروتکل MTS-ESP برای هماهنگ‌سازی میکروتیونینگ در میان وی‌اس‌تی‌ها و پلاگین‌ها استفاده کنید. این پروتکل تنظیمات را به‌طور خودکار در تمام وی‌اس‌تی‌ها اعمال می‌کند.
آزمودن صداها و تنظیمات نهایی: پس از انجام تنظیمات، بهتر است صداها را آزموده و از طبیعی بودن و دقت فواصل اطمینان حاصل کنید. ممکن است نیاز باشد که برخی تنظیمات جزئی را به‌طور دستی تغییر دهید.
مزایای استفاده از SWAM و MTS-ESP در موسیقی ایرانی
استفاده از این فناوری‌ها در موسیقی ایرانی مزایای بسیاری دارد:
دقت بالا در فواصل ربع‌پرده‌ای: این فناوری‌ها به شما کمک می‌کنند که فواصل ربع‌پرده‌ای را با دقت بالا در موسیقی ایرانی پیاده‌سازی کنید.
صداهای طبیعی‌تر: وی‌اس‌تی‌های مدل‌سازی فیزیکی مانند SWAM صدای طبیعی‌تری نسبت به وی‌اس‌تی‌های سمپل‌برداری تولید می‌کنند که برای موسیقی ایرانی بسیار مناسب است.
انعطاف‌پذیری در تنظیمات: امکان اعمال تنظیمات دقیق و سفارشی برای آهنگ‌سازان فراهم می‌شود.
نتیجه‌گیری
تنظیم موسیقی ایرانی با استفاده از فواصل ربع‌پرده‌ای در دنیای دیجیتال چالشی بزرگ است، اما با استفاده از وی‌اس‌تی‌هایی مانند SWAM و پروتکل MTS-ESP، این مشکل به‌راحتی قابل حل است. این فناوری‌ها به آهنگ‌سازان و تنظیم‌کنندگان ایرانی این امکان را می‌دهند که آثار خود را با دقت و صدای طبیعی در محیط‌های دیجیتال تولید کنند.
