تاریخچه ساز کاخن
کاخن که به اسپانیایی به‌معنای «جعبه» یا «کمد» است، از سازهای کوبه‌ای محبوب در جهان به‌شمار می‌رود. این ساز ریشه در کشور پرو دارد و توسط بردگان آفریقایی در این کشور ساخته شده است. بردگان پرویی در دوره استعمار اسپانیا از نواختن سازهای کوبه‌ای منع شده بودند. برای حفظ موسیقی خود، آن‌ها از جعبه‌های چوبی که در محیط‌های کار خود پیدا می‌کردند، برای تولید صداهای مشابه با طبل‌های سنتی آفریقایی استفاده کردند.
کاخن به‌عنوان نمادی از مقاومت فرهنگی و استقلال در دوره‌ای که بردگان از بسیاری از حقوق خود محروم بودند، شناخته می‌شود. این ساز به‌خصوص در رقص‌های سنتی پرو مانند تاندرو و زاماکوکا به‌کار می‌رفت و همچنان نقش مهمی در موسیقی این کشور دارد. بعدها، کاخن به لطف گروه موسیقی «Perú Negro» در دهه ۱۹۶۰ به صحنه‌های موسیقی جهان راه یافت و اهمیت آن افزایش یافت. ملاقات کاخنیست آفریقایی-پرویی «کایترو سوتو» با گیتاریست اسپانیایی «Paco de Lucia» در سال ۱۹۷۷، موجب شناساندن این ساز به دنیای موسیقی فلامنکو در اسپانیا و اروپا شد.
ویژگی‌ها و ساختار کاخن
کاخن از شش وجه چوبی ساخته شده که وجه جلویی آن از چوب نازک‌تری ساخته می‌شود و به آن «سرِ ساز» یا «تاپا» می‌گویند. این سطح جلویی به نحوی طراحی شده که بسته به محل ضربه، صدایی بم یا زیر تولید می‌کند. درون کاخن، رشته‌های سیم یا فنرهایی نصب می‌شوند که باعث ایجاد صدای زنگ‌مانند می‌شوند. این ویژگی به کاخن صدایی منحصر به فرد می‌بخشد و آن را از سایر سازهای کوبه‌ای متمایز می‌کند.
کاخن‌ها معمولاً به‌اندازه‌ای هستند که نوازنده می‌تواند روی آن‌ها بنشیند. نوازنده با استفاده از دست‌ها و انگشتان خود به سر ساز ضربه می‌زند و صدا تولید می‌کند. همچنین از ابزارهایی مانند برس‌های فلزی، چوب‌ها، و حتی پدال‌های درام نیز برای تولید صداهای مختلف استفاده می‌شود. این ساز به دلیل جابجایی آسان و توانایی تولید صداهای متنوع، در بسیاری از سبک‌های موسیقی مدرن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تکامل و کاربردهای مدرن کاخن
از زمانی که کاخن به اسپانیا و اروپا معرفی شد، دستخوش تغییرات بسیاری قرار گرفت. اضافه کردن سیم‌های گیتار به پشت سر ساز توسط Paco de Lucia، یکی از این تغییرات بود که به کاخن صدای خاصی بخشید. این ساز نه تنها در موسیقی فلامنکو بلکه در سبک‌های مختلف موسیقی مانند راک، پاپ، بلوز، جاز، فانک و موسیقی محلی ایرلند نیز استفاده می‌شود.
کاخن در ارکسترها نیز جای خود را پیدا کرده و حتی در صورت محدود بودن فضا، می‌تواند به‌عنوان جایگزینی برای کیت‌های درام کامل استفاده شود. امروزه، کاخن نه تنها به‌عنوان یک ساز ریتمیک بلکه به‌عنوان یک ابزار همراهی‌کننده با سازهای دیگر مانند گیتار آکوستیک و پیانو نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نوازندگان مشهور کاخن
نوازندگان مشهوری مانند روبن دانتاس، ماریو کورتس، مایک میدوز، استیون پاس و نینا رودریگز (معروف به دست‌های آذرخش) در ترویج و توسعه این ساز نقش مهمی ایفا کرده‌اند. این نوازندگان با استفاده از تکنیک‌های متنوع و ابداعاتی در نواختن کاخن، به محبوبیت این ساز کمک کرده‌اند.
محبوبیت جهانی و میراث فرهنگی
در سال ۲۰۰۱، موسسه ملی فرهنگ پرو، کاخن را به‌عنوان بخشی از میراث ملی این کشور اعلام کرد و در سال ۲۰۱۴، سازمان ایالت‌های آمریکا کاخن را به‌عنوان «ساز پرو برای آمریکا» شناساند. این ساز به دلیل سادگی در ساخت و استفاده، یکی از محبوب‌ترین سازهای کوبه‌ای در جهان محسوب می‌شود و به نمادی از فرهنگ و تاریخ پرو تبدیل شده است.
در آخر
کاخن یک ساز کوبه‌ای با تاریخچه‌ای غنی و تاثیرگذار است که از جعبه‌های ساده چوبی آغاز شده و به یکی از سازهای مهم در موسیقی مدرن تبدیل شده است. این ساز به‌واسطه‌ی ویژگی‌های منحصر به فرد و انعطاف‌پذیری در تولید صداهای متنوع، همچنان در دنیای موسیقی جایگاه ویژه‌ای دارد و در سبک‌های مختلف موسیقی مورد استفاده قرار می‌گیرد. کاخن نه تنها به‌عنوان نمادی از مقاومت فرهنگی بلکه به‌عنوان یکی از ابزارهای موسیقی‌ای که قابلیت تطبیق با سبک‌های مختلف را دارد، شناخته می‌شود و همچنان به گسترش خود در جهان ادامه می‌دهد.
موسسه سکوت سفید
www.sokootesefid.ir
